هدی عربشاهی: وقتی رسانههای رسمی بهویژه رسانه ملی در رسالت اطلاعرسانی کوتاهی میکنند رسانههای اجتماعی وارد عمل میشوند و اخباری را نشر میدهند که بیشتر از آنکه جنبه واقعیت داشته باشند حول محور توهم توطئه یا جریحهدارکردن احساسات ملی میچرخند. این اخبار جعلی با ظاهری بهشکل اخبار واقعی و با طرح سوالاتی مردم را بهسوی بدبینی سوق میدهند.
درنگ : صبح روز یکشنبه ۱۷ دی ۱۳۹۶ برابر با ۷ ژانویه ۲۰۱۸ بیانیهای از سوی وزارت حملونقل چین در خروجی رسانههای جهان قرار گرفت که یکهفته بعد مصادف با یکشنبه ۲۴ دی برابر با ۱۴ ژانویه به فرجام غمانگیزی منجر شد. در این بیانیه اعلام شد: «ساعت ۲۰ روز شنبه ۶ ژانویه به وقت محلی در فاصله ۱۶۰ مایلدریایی (۳۰۰ کیلومتری) از شرق دهانه رودخانه یانگتسه نزدیک شهر شانگهای در شرق چین دو کشتی بههم برخورد کردند. یکی از آنها کشتی باری با پرچم هنگکنگ حامل ۶۴ هزار تن غلات بود که متحمل خسارتی که امنیتش را به خطر بیندازد نشد و ۲۱ نفر خدمه آن که همگی ملیت چینی داشتند نجات داده شدند. اما کشتی دوم نفتکش سانچی(Sanchi) با پرچم پاناما و طول ۲۷۴ متر برای شرکت ملی نفتکش ایران بود و برای تحویل محموله به سمت کرهجنوبی در حرکت بود. ۳۲ نفر از خدمه این کشتی شامل ۳۰ ایرانی و دو بنگلادشی ناپدید شدهاند.»
این بیانیه در ادامه خاطرنشان کرد: «مقامات دریایی چین ۸ کشتی را برای عملیات جستوجو و نجات به محل حادثه فرستادهاند و کرهجنوبی هم در این عملیات شرکت دارد.»
ذکر موارد بیمه
یکی از مهمترین مسائل مربوط به حملونقل بررسی موارد بیمهای خدمه، خود وسیله نقلیه و محموله یا مسافران آن است. بههمینعلت در اولین ساعات انتشار این بیانیه ازسوی رسانههای بینالمللی و درشرایطی که هنوز شبکههای اجتماعی روی موج جوسازیهای مجازی و اغراقآمیز و بعضا خلاف واقع سوار نشده بودند، گزارشهای مربوط به شرایط بیمه کشتی ایرانی مشخص شد. بهطوریکه، احمدصفرزاده، معاون فنی شرکت سهامی بیمه البرز در گزارشی که در وبگاه پژوهشکده پولی و بانکی و شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران (IBENA) منتشر شد اعلام کرد: «۳۰درصد بیمه بدنه این کشتی تحت پوشش بیمه البرز و ملت قرار دارد که سهم بیمه البرز ۲۰ درصد و سهم بیمه ملت ۱۰ درصد است و ۷۰ درصد مابقی آن تحت پوشش یک بیمه نروژی است و از آنجاکه بهدلیل انفجار، کشتی دچار توتال لاس (ازبینرفتن کامل) شده است و با فرض بر اینکه کل سرمایه ۳۲ میلیون دلاری کشتی از بین رفته باشد، ۲۰ درصد آن یعنی رقمی حدود ۶ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار آن تحت پوشش بیمه البرز است.»
به گفته معاون فنی بیمه البرز، بیمههای اتکایی آسیایی طرف قرارداد بیمه البرز در پوشش اتکایی این نفتکش هستند و بیمه البرز در چارچوب قرارداد عمر و حادثه با شرکت ملی نفتکش به ازای هریک از خدمه فوتشده این کشتی، ۱۰۰ میلیون تومان خسارت پرداخت میکند که در مجموع ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان میشود. از این میزان خسارت حدود ۵۰۰ میلیون تومان سهم اتکایی بیمه مرکزی است.
سهم پرداخت بیمه ملت هم ۳٫۲ میلیون دلار است و ۲۲٫۴ میلیون دلار مابقی بهعهده شرکتهای بیمه خارجی است. این نفتکش در اجاره «هانووا توتال» کرهجنوبی و محموله خریداریشده هم متعلق به همین شرکت بود و شرکت کرهای تحت پوشش بیمهای کلوپهای بینالمللی (P&I) قرار دارد.
شبکههای اجتماعی وارد عمل میشوند
وقتی رسانههای رسمی بهویژه رسانه ملی در رسالت اطلاعرسانی کوتاهی میکنند رسانههای اجتماعی وارد عمل میشوند و اخباری را نشر میدهند که بیشتر از آنکه جنبه واقعیت داشته باشند حول محور توهم توطئه یا جریحهدارکردن احساسات ملی میچرخند. این اخبار جعلی با ظاهری بهشکل اخبار واقعی و با طرح سوالاتی مردم را بهسوی بدبینی سوق میدهند. بیاعتمادی مردم به رسانههای رسمی از جمله صداوسیما و اطلاعرسانی نادرست رسانههای رسمی و پذیرفتن ناآگاهانه مردمی که به این شبکههای اجتماعی وابستگی پیدا کردهاند از دلایل قدرتمندشدن این اخبار جعلی است.
برایمثال از روز یکشنبه ۲۴ دی که مقامات رسمی ایران اعلام کردند دیگر امیدی به نجات خدمه نفتکش ایرانی نیست، پستی در شبکههای اجتماعی منتشر شد و سوالاتی از این قبیل را مطرح کرد: «کشتی چینی که با کشتی ایرانی تصادم داشت چه شماره بدنهای داشت و جزو چه دستهای از شناورها حساب میشد؟» در جواب به این سوال که سعی در توسعه توهم توطئه و غیرواقعیبودن ماجرا دارد باید گفت که براساس گزارش خبرگزاری شینهوا بهنقل از سازمان اقیانوسی دولتی چین، نام کشتی هنگکنگی «سیاف کریستال» است و در وبگاه Vessel Finder (کشتییاب) تمام موارد شناسایی این کشتی به شرح زیر اعلام شده است: کشتی سیاف کریستال با شماره ثبت IMO (سازمان بینالمللی دریانوردی) ۹۴۹۷۰۵۰ و شماره MMSI (ﺳﺮوﻳﺲ هویت ﻣﺘﺤﺮک درﻳﺎیی) ۴۷۷۵۵۰۸۰۰ کشتی باری است که سال ۲۰۱۱ ساخته شده و تحت پرچم هنگکنگ دریانوردی میکند. طول این کشتی ۲۲۵ متر و گنجایش حجمی آن ۴۱هزارو۷۳ تن است.
این پست که در شبکههای اجتماعی بهسرعت درحال انتشار است در ادامه مینویسد: « حالا هم باید منتظر بمانیم که شرکت فرضی و صوری پانامایی اطلاعات جعبهسیاه کشتی را به ما بدهد چون این کشتی با پرچم پاناما تردد میکرد و طبق قوانین دریایی باید جعبهسیاه به کشور صاحب پرچم ارسال شود.»
این درحالیاست که روز دوشنبه ۲۵ دی، خبرگزاری ایرنا از پکن با انتشار عکسی نوشت: «جعبهسیاه کشتی سانچی به همراه پیکر ۲ دریانورد ایرانی عصر یکشنبه وارد بندر شانگهای شد. ۲ پیکر برای شناسایی هویت و آزمایش دیانای تحویل پزشکی قانونی شد و جعبهسیاه کشتی هم بهمنظور بررسیهای بیشتر به سازمان جهانی دریانوردی ارسال میشود.»
همچنین هادی حقشناس، معاون سازمان بنادر و دریانوردی در گفتوگو با ایسنا، آخرین اخبار از زمان بازخوانی جعبه سیاه نفتکش سانچی و انتقال پیکرهای پیداشده به کشور را تشریح کرد و توضیح داد که زمان تقریبی که برای بازخوانی جعبهسیاه یکماه اعلام شده اما ممکن است بیشتر یا کمتر شود. زیرا، بازخوانی جعبه سیاه مراحل قانونی خاص خودش را دارد و برای رمخوانی آن باید همه ذینفعان حضور داشته باشند. بهعبارتیدیگر ایران (نفتکش ایرانی بود)، چین (حادثه در آبهای چین رخ داد)، پاناما (نفتکش ایرانی پرچم پاناما داشت)، هنگکنگ (کشتی سیاف کریستال پرچم هنگکنگ داشت) و بنگلادش (دو خدمه کشتی ایرانی بنگلادشی بودند) باید حضور داشته باشند و باید کارگروه حقوقی بینالمللی تشکیل شود.
بنابراین، برخلاف ادعای این پست تلگرامی، هیچ شرکت صوری پانامایی قرار نیست جعبهسیاه کشتی را تحویل ایران دهد و این جعبهسیاه هماکنون در شانگهای پلمپشده منتظر طیشدن فرآیند قانونی است.
چرا نفتکش ایرانی پرچم پانامایی داشت؟
در امور دریانوردی، فرآیندی با نام Flag of convenience (پرچم مصلحتی) یا اف.او.سی وجود دارد که براساس آن، مالک کشتیهای تجاری بهدلایل مختلفی ازجمله مالیات پایین، استفاده از کارگران ارزان و فرار از قوانین کار، کشتیهایشان را در کشورهای دیگری ثبت میکنند و پرچم آن کشور را به اهتزاز درمیآورند. نخستینبار در دهه ۲۰ قرن بیستم میلادی، ایالاتمتحده کشتیهای تجاریاش را با پرچم پاناما ثبت کرد. امروزه، پاناما از نظر گنجایش حجمی و ظرفیت کشتی، رتبه اول «ردهبندی ظرفیت کشتیهای تجاری براساس پرچم» را دارد که علت آن استفاده کشتیهای غیرپانامایی از پرچم پاناما است. اما مهمترین دلیل استفاده کشتیهای تجاری ایرانی از پرچم مصلحتی، تحریمهای بینالمللی علیه ایران است.
آیا ایران در کمکرسانی به دریانوردان ما کوتاهی کرد؟
بسیاری از پستهایی که در روزهای اخیر در شبکههای اجتماعی منتشر شد در خصوص بیتوجهی مسئولان ایرانی نسبت به کمکرسانی بود و اینکه چرا نیروهای امدادرسانی ایرانی برای کمک به نفتکش بهموقع اقدام نکردند. بهطورکلی، هیچ کشوری برای نجات کشتی تحت حاکمیتش که در نقطهای دیگر از جهان دچار آسیب شده سفر نمیکند. درحقیقت، کشورهایی که معاهدات بینالمللی بهویژه «کنوانسیون جستوجو و نجات دریایی» (International Convention on Maritime Search and Rescue) را پذیرفتهاند وظیفه نجات کشتیهایی را دارند که در آبهای آنها دچار آسیب شدهاند. این معاهده که در ٢٧ آوریل ١٩٧٩ در کنفرانس هامبورگ تصویب و در ٢٢ ژوئن ١٩٨۵ لازمالاجرا شد، با هدف تدوین نظامی جهانی برای جستوجو و نجات ایجاد شده است تا هماهنگی لازم توسط سازمانهای نجات و همکاری لازم میان سازمانهای نجات همسایه (درصورت نیاز) برای نجات افراد دچار اضطرار در دریا، بدون توجه به محل وقوع سانحه انجام شود. این کنوانسیون همچنین به اتخاذ تدابیر لازم جهت آمادهسازی متعاهدین برای جستوجو و نجات دریایی از قبیل ایجاد مراکز اصلی و فرعی هماهنگی نجات اشاره و چارچوبی از فرآیندهای عملیاتی برای شرایط اضطرار و فوریت و در طول عملیاتهای جستجو و نجات، مانند تعیین هماهنگکننده عملیات در صحنه و وظایف آن ارائه میکند.
هم ایران و هم چین از اعضای این کنوانسیون هستند و بنابراین، چین مسئول رسیدگی به این موضوع را داشته است و نه ایران. باوجوداین، بیانصافی است که بگوییم وزارت امورخارجه، شرکت ملی نفتکش ایران و سازمان بنادر و دریانوردی نسبت به این موضوع بیتفاوت بودهاند.
آیا چین در کمکرسانی کوتاهی کرد؟
موج دیگری که در شبکههای اجتماعی جریان یافت تاکید بر این موضوع بود که چینیها در کمک به کشتی ایرانی کوتاهی کردند. تاجاییکه حتی ایسنا هم در گفتوگو با ابراهیم فیاض، مردمشناس گفت: «یقین دارم اگر برای نفتکش ایرانی در هرجای دیگر از جمله آمریکا یا اروپا چنین اتفاقی میافتاد، دچار چنین وضعیتی نمیشد. دولت چین میتوانست در این حادثه خیلی کارها انجام دهد اما کاری نکرد، چون جان انسانها برایش ارزش ندارد. باز هم ژاپنیها نسبت به چینیها انسانیتر عمل کردند.»
بیشک صادرات جهانی چین در سالهای اخیر بهعنوان کشوری نوظهور نقش موثری در خسارتزدن به تولیدات کشورهای جهان و بیکاری کارگران بهدلیل تعطیلی کارخانجات کشورهای مختلف ایفا میکند. اما اینکه این کشور در کمکرسانی به نفتکش ایرانی کوتاهی کرده است یا خیر ارتباط چندانی به سیاستهای انحصارگرایی این کشور در قبال بازار جهانی ندارد. بهطوریکه، براساس بیانیهای اولیه وزارت حملونقل چین، بهمحض آگاهی از وقوع حادثه، ۸ کشتی امدادی برای کمک به آسیبدیدگان در محل حاضر شدهاند.
روز پنجشنبه ۲۱ دی هم نمایندگی ایرنا در پکن نوشت: «شی کوان وی’، فرمانده چینی عملیات اطفا و نجات نفتکش ایرانی روز پنحشنبه در جریان بازدید سفیر جمهوری اسلامی ایران از کمیته بحران شانگهای که بهمنظور عملیات امداد و اطفا نفتکش ایرانی در دریای چین تشکل شده است گفت: افزون بر ۱۳ کشتی امدادونجات و اطفا حریق برای مهار این نفتکش بهکار گرفته شده است اما بهدلیل شرایط نفتکش بیشتر از سه کشتی همزمان نمیتوانند در عملیات شرکت کنند. باوجوداین، چند روز گذشته چندینبار با استفاده از آتشخوارهای بزرگ حمله را برای مهار آتش شروع کردیم اما در عمل بهدلیل شرایط کشتی و انفجارهای مستمر و همچنین انتشار گازهای سمی، این عمیات ناموفق بوده است.»
همچنین براساس گزارش ایرنا، مقامات چینی میگویند سه کشور آمریکا، کرهجنوبی و چین شرکت داشتند و یک کشتی ژاپنی هم روز جمعه برای کمک به محل حادثه رسید.
ازسویی دیگر، روزنامه گاردین در روزهای پیشاز پایان عملیات بهنقل از هی وانگ، کارشناس شرکت نفت هوآد پتروکیمیکال چین نوشت که تلاشهای امدادونجات بهشدت با دشواری همراه است و کابینهای کشتی بسیار داغتر از آنچیزی هستند که خدمه بتوانند برای مدت طولانی تاب آورند.
بهنوشته گاردین، اطلاعاتی که خدمه کشتی سیاف کریستال دادهاند نشان میداد تمام اعضای سانچی در ساعت اولیه حادثه بهسبب انفجار و خروج گاز کشته شدهاند.
کاپیتان محمدرضا عسکری هم که سابقه ۱۵ سال دریانوردی و کاپیتانی کشتیهای اقیانوسپیما را در کارنامه دارد و مدیر پروژه جستوجوی دریایی استان هرمزگان است در گفتوگو با ایسنا توضیح داد: «فرمانده چینی اعلام کرده که در زمان برخورد انفجار در نفتکش ایرانی رخداده و موج وسیعی را ایجاد کرده و حرارت این انفجار طبق گفته کارشناسان به ۹۰۰ درجه سانتیگراد هم رسیده است و در این شرایط بعید است کسی از پرسنل کشتی زنده بماند. باتوجه به اینکه کشتی چینی حامل کالای غیرخطرناک بوده، پس از تصادف امکان خارجسازی خدمه آن وجود داشته اما در کشتی ایرانی باتوجه به وقوع چند انفجار، این امکان بهوجود نیامده است.»
کاپیتان عسکری در پاسخ به این سوال که آیا امکان فرار سرنشینان کشتی ایرانی بهوسیله قایقهای نجات وجود داشته هم گفت: «احتمال این موضوع بسیار ضعیف است. چون قبل از حادثه زمان زیادی برای فرار وجود نداشته و انفجارهای پیدرپی مانع از تصمیمگیری بهموقع در این زمینه شده است.»
نفتکش ایرانی به سمت کره شمالی حرکت میکرد؟
شایعه دیگری که متاسفانه باز در شبکه مجازی گسترش و توسعه یافت که یک مقام مسئول در شرکت ملی نفت آن را تکذیب کرد و گفت: میعانات گازی فروخته شده به شرکت هانوا توتال کره جنوبی میعانات گازی فازهای ۱۲ و ۱۹ بود. این کشتی ۱۶ دسامبر بارگیری شد. از همان لحظه پرداخت ارزش محموله و پذیرش ریسک آن به عهده شرکت کره جنوبی بود.
او تاکید کرده است: شایعات کاملا بی اساس است. بار کشتی متعلق به شرکت هانوا توتال کره جنوبی بوده است. هفته گذشته هم حدود ۵۹ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار پولش را دادند
درسهایی که گرفته نمیشود!
مهمترین درسی که متاسفانه از موقعیتهای بحرانی گرفته نمیشود اظهارنظرهای زودهنگام و امیدهای واهی است. باتوجه به وخامت مواردی مثل پلاسکو و سانچی، هیچ مسئولی نباید به مردم امیدواری بیهوده بدهد. زیرا عواقب منفی چنین اظهارنظرهایی بهمراتب بدتر از صحبتنکردن درباره آنها است.
به هر رو تا اعلام نتیجه بررسی کارگروه بینالمللی جعبهسیاه و گزارش توضیحات خدمه کشتی سیاف کریستال نمیتوان درباره جزییات و علل این حادثه توضیح داد و بنابراین چند ماهی باید منتظر بود.
میانه ...
ما را در سایت میانه دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : استخدام کار miane بازدید : 252 تاريخ : سه شنبه 26 دی 1396 ساعت: 8:37